BEETHOVEN | Missa solemnis

Muzyka podlega nieustannym zmianom. Muzykolodzy i historycy nie są do końca zgodni, w jaki sposób kształtuje się dynamika owych zmian. Niektórzy tendencje muzyczne porównują do strumyków, które nieustannie płyną. Raz na jakiś czas łączą się one w większe rzeki. Rzeki są na tyle duże, że nie tylko łączą w sobie różne wody, ale także tworzą zupełnie nowy krajobraz. Woda wielkiej rzeki nie wraca nigdy w górę, ale dąży do morza lub oceanu. Tak też było z Beethovenem.

Przeobraził on wszystkie gatunki muzyczne, do których przynależą jego utwory. Symfonia narodziła się długo przed nim, ale Beethoven nadał jej rozmach i głęboki program ideowy. Sonaty fortepianowe również tworzone były przez wielu kompozytorów, lecz dopiero on nadał im rys głębokiej uczuciowości, zarezerwowany dla innych gatunków muzycznych. Beethoven stanowi pomost między Bachem, Mozartem i Haydnem a Mahlerem, Wagnerem i Szostakowiczem. Nic po nim nie było już takie samo.

Nie inaczej było z mszą. Beethoven sięgnął do tradycji gatunku muzycznego do tej pory przynależnego otoczeniu sakralnemu. Poprzez „Missa solemnis” przeobraził go w utwór koncertowy o monumentalnej formie, jakim stała się. Nie zawarł w niej tradycyjnego układu części stałych mszy, co świadczy, że pisał ją z myślą raczej o salach koncertowych niż przestrzeni liturgii. Nie poprzestał na zewnętrznym wyrazie celebracji, ale nadał jej głęboką, wewnętrzną emocjonalność. Nie jest to modlitwa zbiorowa, tylko osobista, jak sam zapisał przy Agnus Dei: „o pokój zewnętrzny i wewnętrzny”.

Do naszej Filharmonii powraca Latvija Choir – jeden z najlepszych zespołów śpiewaczych w Europie, który był wykonawcą koncertu inauguracyjnego naszej nowej siedziby w 2014 roku. Zabrzmiała wtedy IX Symfonia Ludwiga van Beethovena. Niewątpliwie jego muzyka nierozerwalnie związana jest ze zmianami w naszej rzeczywistości.